CÂU HỎI THƯỜNG GẶP

• Nhóm chi thường xuyên bao gồm các khoản chi như lương thưởng, công tác, hội họp, thiết bị văn phòng, chi thanh tóan dịch vụ công cộng, công tác phí, chi các khoản đặc thù, chi sửa chữa thường xuyên tài sản cố địnhphục vụ công tác chuyên môn…Nói chung, chi thường xuyên được hiểu là khoản chi nhằm duy trì hoạt động thường xuyên của Nhà nước.
• Nhóm chi đầu tư phát triển là các khoản chi dài hạn nhằm làm tăng cơ sở vật chất của đất nước và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế như điện đường trường trạm.
• Nhóm chi trả nợ và viện trợ bao gồm các khoản chi để nhà nước thực hiện nghĩa vụ trả nợ các khoản đã vay trong nước, vay nước ngoài khi đến hạn và các khoản chi làm nghĩa vụ quốc tế.
• Nhóm chi dự trữ quốc gia phục vụ việc dự trữ cho các biến động bất ngờ như dịch bệnh, thiên tai…

Việc phân loại này chỉ mang tính chất tương đối, có nhiều tiêu chí phân loại chi ngân sách khác nhau.
Dự thảo dự toán NSNN hiểu đơn giản là bản ghi đầy đủ việc sử dụng ngân sách như thế nào cho những khoản chi trên trong năm sau.

Mốc thời gian	Nội dung công việc
31/5	Thủ tướng Chính phủ (TTCP) ban hành Chỉ thị về việc xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán NSNN năm sau
10/6	Bộ Tài chính (Bộ TC), Bộ Kế hoạch đầu tư (Bộ KHĐT) ban hành Thông tư hướng dẫn lập dự toán
20/7	- Các cơ quan nhà nước ở trung ương gửi báo cáo đến Bộ TC, Bộ KHĐT; - UBND tỉnh gửi báo cáo dự toán ngân sách địa phương (NSĐP) đến Thường trực HĐND tỉnh.
25/7	UBND tỉnh gửi báo cáo dự toán đến BTC, Bộ KHĐT và cơ quan quản lý CTMTQG
5/10	Thủ tướng Chính phủ (TTCP) ban hành Chỉ thị về việc xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán NSNN năm sau
5/10	Uỷ ban tài chính ngân sách thẩm tra của Quốc hội.
18/10	Uỷ ban thường vụ Quốc hội họp cho ý kiến trước khi trình Quốc hội.
15/11	Quốc hội họp, thông qua nghị quyết về dự toán NSNN năm sau, phân bổ NSTW năm sau.
20/11	TTCP giao nhiệm vụ thu, chi NS cho các Bộ, ngành, địa phương.
10/12	HĐND cấp tỉnh quyết định dự toán NSĐP, phân bổ NSĐP.
20/12	HĐND cấp huyện quyết định dự toán NS huyện.
31/12	HĐND xã quyết định dự toán NS xã.

Tùy theo cấp, Quốc hội và Hội đồng Nhân dân có quyền quyết định phê duyệt phương án phân bổ ngân sách ở cấp mình cho năm sau.

Trước tiên, hãy công khai trên website.

Thế giới đã đưa ra một số chuẩn mực về công khai ngân sách, ví dụ như Chỉ số Công khai Ngân sách (OBI ) (*), Quy tắc về Minh bạch tài khóa của IMF (**). Theo đó, việc công khai phương án phân bổ ngân sách Nhà nước trước khi phê duyệt đã được thực hiện ở rất nhiều quốc gia và không gây phương hại đến bí mật quốc gia với mức độ công khai hợp lý. Một số ngân sách quốc phòng, an ninh, ngoại giao... thuộc bí mật quốc gia có thể không công khai chi tiết.
(*) Khảo sát chỉ số Công khai Ngân sách (OBI) được thực hiện bởi IBP (International Budget Partnership) từ 2006 tại 100 quốc gia trên thế giới. Điểm số của OBI dựa trên đánh giá theo 92 câu hỏi bao gồm các nội dung: (i) sự tồn tại và công khai 8 văn bản ngân sách chính và mức độ toàn diện của dữ liệu; và (ii) sự tham gia của công chúng và các thể chế về trách nhiệm giải trình.
8 loại văn bản mà IBP khuyến nghị cần công khai gồm:

• Pre- budget statement: Chỉ thị của Thủ tướng chính phủ về việc xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách Nhà nước năm sau.
• Executive’s Budget Proposal: Dự thảo dự toán ngân sách Nhà nước (chính là phương án phân bổ ngân sách Nhà nước trước khi phê duyệt)
• Enacted Budget: Dự toán ngân sách Nhà nước (chính là phương án phân bổ ngân sách Nhà nước sau khi được phê duyệt)
• In-Year Reports: Báo cáo định kì (theo tháng hoặc quý)
• Mid-Year Review: Báo cáo giữa kì (khi kết thúc nửa đầu của năm tài khóa)
• Year-End Report: Báo cáo cuối kỳ (khi kết thúc năm tài khóa)
• Audit Report: Báo cáo kiểm toán NSNN
• Civil budget: Ngân sách công dân là là tài liệu trình bày dưới dạng đơn giản, dễ hiệu các số liệu, thông tin về phân bổ và quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước của các cấp ngân sách; được thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau nhằm tăng khả năng tiếp cận của người dân đối với các thông tin về phân bổ, quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước.

Các văn bản này được đánh giá theo mức độ hoàn thiện (complete), nguyên bản (primary), đúng hạn (timely) và dễ tiếp cận (Accessible, Machine processable, Non-discriminatory, Nonproprietary, License-free)
Tham khảo link này:
http://www.obstracker.org/datagathering
(**) Quy tắc về Minh bạch tài khóa của IMF: FTC Quy tắc Minh bạch tài khóa ( FTC) được khởi xướng vào năm 1998, và được cập nhật năm 2001 và năm 2007, Bộ quy tắc này vạch ra những chuẩn mực thông lệ tốt về minh bạch tài khóa theo 45 nội dung của hệ thống quản lý Tài chính công (PFM) của quốc gia, được nhóm theo 4 trụ cột: (i) Vai trò và trách nhiệm rõ ràng về quản lý tài chính công (PFM); (ii) quy trình ngân sách mở; (iii) công khai thông tin tài khóa; và (iv) đảm bảo liêm chính; bao gồm các vấn đề chất lượng dữ liệu và giám sát bên ngoài. IMF phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền trong nước đánh giá về hiệu quả thực hiện các khía cạnh đó qua báo cáo quan sát về chuẩn mực và quy tắc (ROSC), trong đó có đưa ra khuyến nghị về cải cách Quản lý tài chính công (PFM) nhằm cải thiện về minh bạch tài khóa.
Ngoài ra, bạn có thể tham khảo phát biểu của ông Phùng Quốc Hiển, chủ nhiệm Ủy ban Tài chính- Ngân sách của Quốc hội về vấn đề minh bạch ngân sách quốc phòng:
http://news.zing.vn/Viet-Nam-chi-bao-nhieu-cho-quoc-phong-post420668.html

Như khuyến nghị của IBP, việc công khai ngân sách cần được đi kèm:
- Công khai một "Ngân sách công dân" - NSNN được trình bày dưới dạng đơn giản, dễ hiệu, tránh quá nhiều thuật ngữ.
- Thiết lập một cơ chế các giải đáp thắc mắc của người dân trong vòng 15 ngày. Đây cũng là nội dung đã quy định ở NĐ182 do thủ tướng Phan Văn Khải ký về công khai, minh bạch ngân sách.
Đây là trách nhiệm giải trình sau công khai, nó sẽ là một câu chuyện dài. Trong chiến dịch TODOCABI, chúng tôi chỉ tập trung vào mục đích công khai trước.

Công khai là bước đầu của minh bạch và giải trình. Bản thân việc công khai sẽ tạo động lực để Nhà nước sử dụng ngân sách Nhà nước hiệu quả hơn, chưa cần tác động từ phía người dân.
Việc công khai sẽ giúp những chuyên gia kinh tế, những viện nghiên cứu, người người quan tâm có thể tiếp cận và đóng góp ý kiến. Bạn- với tư cách là một công dân đóng thuế, đang ủng hộ không chỉ cho bạn mà cho những người thực sự quan tâm và đủ năng lực được thực hiện quyền chính đáng mà tất cả chúng ta phải được hưởng: biết tiền của mình sẽ được sử dụng như thế nào.

Căn cứ chỉ số công khai ngân sách (Open Budget Index - OBI 2012), Việt Nam chỉ được 19/100, vẫn còn khoảng cách khá xa so với các nước trong khu vực như Indonesia (62 điểm), Philippines (50 điểm) và Thái Lan (36 điểm). Điểm trung bình của 100 nước được nghiên cứu là 43/100.
Trong 100 quốc gia được khảo sát, 79 quốc gia đã công khai dự thảo dự toán NSNN theo hướng dẫn của Tổ chức Tiền tệ Quốc tế (IMF) năm 2007 về minh bạch tài chính thông qua quá trình công khai ngân sách và thông tin công.
Tham khảo số liệu tại
http://internationalbudget.org/what-we-do/open-budget-survey/rankings-keyfindings/rankings/

Việt nam có nhiều tiến bộ trong việc minh bạch ngân sách, từ điểm 3 -> 10 -> 14 -> 19 qua các năm 2006, 2008, 2010 và 2012. Do Việt Nam đã bắt đầu công khai các báo cáo thu chi ngân sách Nhà nước định kỳ (in- year report)và báo cáo kiểm toán (audit report) và Chỉ thị của Thủ tướng chính phủ về việc xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách Nhà nước năm sau (pre- budget statement).
Tình trạng công khai ngân sách ở Việt Nam: http://www.obstracker.org/status/Vietnam

Tham khảo các case- study các quốc gia khác tại trang của IBP
http://internationalbudget.org/who-does-budget-work/case-studies/by-country/
Tham khảo Tổng hợp luật ngân sách 6 nước và khuyến nghị cho Việt Nam của phó Giáo sư Tiến sỹ Hoàng Thị Thúy Nguyệt tại đây http://tinyurl.com/p9u6l3g